ÜÇÜNCÜ MUKADDİME SÜNNET VE BİD’AT

Allah’a ulaştırıp O’nun rıza ve hoşnutluğunu kazandıracak olan yol ve ameller, sadece Rasûl aleyhisselam’ın öğrettikleridir.

Onun öğretisinden başka bir metodla ve yöntemle Allah’a yakınlaşıp, O’nun rıza ve hoşnutluğunu kazanmayı murad eden kimsenin ameli; -ne kadar ihlasla ve iyi niyetle yapılmış olursa olsun- bâtıldır ve kabul edilmez.

Efendimiz aleyhisselam şöyle buyurmaktadır:

“Kim bizim bu dinimizde, aslında ondan olmayan bir şey icad ederse, bu amel ondan reddedilir.”(60)

Hadisin diğer bir lafzı da şöyledir:

“Kim bizim uygulamamızın olmadığı bir amel yaparsa bu amel ondan reddedilir.”(61)

Dinin çok büyük kaidelerinden biri olan bu hadis, Nebi aleyhisselam’ın göstermediği bir amelin yapılmasının veya onun öğrettiği bir amelin sayı, zaman ve şekil gibi öğretmediği bir keyfiyetle kayıtlandırılmasının, sahibinden kabul edilmediği ve bâtıl olduğunu ifade etmektedir.

Zira Rabbimiz azze ve celle bu dini tastamam ederek kemale erdirmiştir.(62)

Efendimiz aleyhisselam da hiçbir şeyi gizlemeden dini bize aktarmış, tebliğ ve beyan vazifesini eksiksiz olarak yerine getirmiştir.

Bizi Allah’a yaklaştıracak, O’nun rızasını kazandırıp cennete girmemize sebep olacak ne kadar söz ve amel varsa hepsini bildirip bizi bunlara teşvik etmiş, Allah’ı gazaplandırıp cehenneme girmemize sebep olacak ne kadar söz ve amel varsa bizi onlardan sakındırmıştır.

Efendimiz aleyhisselam şöyle buyurmaktadır:

“Benden önce hiçbir peygamber yok ki, ümmeti için hayır olarak bildiği şeyleri onlara göstermek, şer olarak bildiği şeylerden onları sakındırmak üzerine bir sorumluluk olmasın.”(63)

“Cennete yaklaştırıp cehennemden uzaklaştıracak bir şey kalmadan hepsi size açıklanmıştır.”(64)

Bundan sonra dinde, Nebi aleyhisselam’ın uygulamadığı veya öğretmediği bir amelle hayır yaptığını sanan, Allah’a yaklaşıp O’nun rızasını kazanacağını düşünen kimse, bu yaptığıyla bid’at icad etmiş olur.

Nebi aleyhisselam, çeşitli münasebetlerde yapacağı konuşmaların öncesinde takdim ettiği hutbe-i hâce isimli giriş konuşmasında her seferinde -tekrarla- şöyle söylemektedir.

“Sözlerin en doğrusu Allah’ın kitabı, yolların en hayırlısı Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’in yoludur. En şerli işler, dinde sonradan icad edilenlerdir. Dinde sonradan icad edilen her şey bid’at, her bid’at sapıklık, her sapıklık da cehennemdedir.”(65)

Gözleri yaşartıp kalpleri titreten bir konuşmasından sonra, sahabîler bunu bir veda konuşması olarak algılayıp kendisinden vasiyette bulunmasını istediklerinde şöyle söylemiştir:

“Size Allah’tan sakınmanızı, başınıza yönetici olarak Habeşli bir köle dahi gelse işitip itaat etmenizi vasiyet ederim. Benden sonra yaşayacak olanlarınız pek çok ihtilaf görecekler. Üzerinize düşen vazife, benim sünnetime ve benden sonraki raşid halifelerimin sünnetine uymaktır. Bunlara azı dişlerinizle tutunurcasına sımsıkı sarılın. Dinde sonradan icad edilen işlerden de uzak durun. Dinde sonradan icad edilen her iş bid’at, her bid’at de sapıklıktır.”(66)

Efendimiz aleyhisselam’ın -defaatle- açık ve seçik olarak her bid’atın sapıklık olduğunu söylemesi, bid’atlerin iyi/hasene ve kötü/seyyie olarak iki kısma ayrıldığı iddiasının bâtıl olduğunu, itiraza mahal bırakmayacak bir şekilde ortaya koymaktadır.

Abdullah İbn-i Ömer radıyallahu anhuma, “İnsanlar hasene/güzel bile görseler, bütün bid’atler sapıklıktır.”(67) diyerek, iddia edilen taksimin bâtıl olduğunu, hem de bu taksimi iddia edenlerin kullandığı hasene tabirini kullanarak ifade etmektedir.

Aynı İbn-i Ömer radıyallahu anhuma, yanında hapşurup “Elhamdülillah vesselamu ala Rasûlillah” diyen adamın bu uygulamasına karşı çıkarak “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bize böyle öğretmedi. Her halukarda elhamdülillah demeyi öğretti.”(68) demekte, Allah’a hamdettikten sonra, aslında salih bir amel olan Peygamber aleyhisselam’a selam vermeyi hasene olarak görmemektedir.

Abdullah İbn-i Mesud radıyallahu anh, mescidde halkalar oluşturup belirledikleri sayılarda zikir ve tesbihat yapan topluluğun bu uygulamasını “Nefsim elinde olan Allah’a yemin olsun, sizler ya Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’in dininden daha doğru bir din üzerindesiniz ya da sapıklık kapısını açmaktasınız.”(69) sözleriyle reddetmekte, bid’at-ı hasene gibi üçüncü bir ihtimali kabul etmemektedir. Aksine ilk bakışta hayır ve hasene gibi görünen bu uygulamayı sapıklıkla itham etmektedir.

Tabiînin en büyüklerinden Said İbnu’l-Müseyyeb rahimehullah, fecrin doğuşundan sonra iki rekattan fazla namaz kılıp rukuyu ve secdeyi uzun tutan bir adam görünce onu böyle yapmaktan nehyetmişti. Adam, “Ey Ebu Muhammed, namaz kılıyorum diye Allah bana azab mı edecek?” deyince “Hayır, ancak sünnete muhalefetten dolayı azab eder.”(70) demiş, aslında hayır ve hasene olan namaz kılmayı, sünnete muhalif bir şekilde olmasından dolayı azab sebebi saymıştır.

Ehl-i Sünnetin meşhur dört mezheb imamlarından Malik b. Enes rahimehullah şöyle demektedir:

“İslam’da bir bid’at çıkarıp bunu hasene olarak gören kimse, bu hareketiyle Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’i peygamberlik vazifesine hainlik etmekle itham etmiş olur. Çünkü Allah azze ve celle “Bugün dininizi tamamladım.” buyurmaktadır. O gün dinden olmayan bir şey bugün de dinden olamaz.”(71)

Nebi aleyhisselam’ın öğretmediği ve uygulamadığı bir şeyle ibadet edip Allah’a yakınlaşacağını uman veya O'nun uyguladığı bir ameli, uygulamadığı bir şekil, adet veya zamanla kayıtlayarak uygulayan ve bunu hasene gören kişi, lisan-ı haliyle “Aslında bu amel Allah’ın sevip razı olduğu bir ameldir. Ancak Peygamber aleyhisselam bunu bizden gizlemiştir.” demiş olmaktadır ki, bu, vazifesini yerine getirmediği ve dolayısıyla onun risalete hıyanet ettiği anlamına gelmektedir.

Şerri bundan daha az olmayan ikinci ihtimale göre, böyle yapan kişi, lisan-ı haliyle “Bu yaptığımın, Allah’ın sevip razı olduğu bir amel olduğunu Peygamber aleyhisselam bilmiyordu, ben bildim.” demiş olmaktadır.

Üçüncü bir ihtimal yoktur.

Özetleyecek olursak, Nebi aleyhisselam’ın yapmadığı veya öğretmediği bir şeyi yaparak bununla Allah’a yaklaşma iddiasında olan kişiye şöyle deriz:

“Bu yaptığın işin Allah’a yaklaştırıp O’nun rızasını kazandıracak bir amel olduğunu Nebi aleyhisselam biliyor muydu?” Eğer “bilmiyordu” derse, O'nun bilmediği bir ibadeti biliyor olduğu iddiasındadır ki, bunun üzerine konuşulacak bir şey kalmaz.

Eğer “biliyordu” derse, “Bildiği bu hayrı bize bildirdi mi, yoksa gizledi mi?” deriz.

“Bildirdi” derse ispat talep ederiz, “gizledi” derse işte bu, hıyanet iddiasıdır.

----------------

(60) Buhari, Sahih, 2697; Müslim, Sahih, 1718

(61) Müslim, Sahih, 1718

(62) Maide, 3

(63) Müslim, Sahih, 1844

(64) Taberani, Kebir, 1648

(65) Ebu Davud, Sünen, 2118; Tirmizi, Sünen, 1105

(66) Ebu Davud, Sünen, 4607; Tirmizi, Sünen, 2676; İbn-i Mace, Sünen, 42

(67) Lalekai, 126; İbn-i Batta, 205; Beyhaki, Medhal, 171

(68) Tirmizi, Sünen, 2738

(69) Darimi, 1/6869